Sztuka jako terapia, znana również jako arteterapia, to obszar, który łączy różne dziedziny sztuki z procesami terapeutycznymi. Najprościej rzecz ujmując, arteterapia to terapia poprzez sztukę. Rzeźba, malarstwo, taniec, czy śpiew – to formy ekspresji artystycznej, które dają nam możliwość uzewnętrznienia emocji, potrzeb, a nawet lęków. Arteterapia jest nieoceniona w przypadku „chorej” duszy, ale bywa pomocna również w leczeniu chorób fizycznych. Wspiera zarówno emocjonalne, jak i fizyczne aspekty zdrowia, oferując nam alternatywne metody wyrażania uczuć, w komunikacji oraz radzenia sobie z trudnościami. Poniżej przedstawię różne obszary sztuki, które są wykorzystywane w terapii, a także ich korzyści.
1. Malarstwo i rysunek
Wyrażanie emocji poprzez tworzenie obrazów pozwala wyrażać uczucia, które mogą być trudne do uchwycenia słowami. Kolory, kształty i tekstury mogą odzwierciedlać nasze nastroje, lęki czy radości. Te ćwiczenia bardzo dobrze pomagają radzić sobie ze stresem czy niepokojem. To działa tak, że my musimy się skupić na oddaniu naszych emocji i innych uczuć na zwykłej kartce. W ten sposób nasza uwaga skupia się na czymś innym i dzięki temu pomagamy naszemu organizmowi pokonać stres. Proces malowania może działać relaksująco, dając możliwość skoncentrowania się na teraźniejszości oraz oderwania się od codziennych zmartwień. Jest to dobra metoda redukcji stresu.
Osoby doświadczające traumy często mają trudności z wyrażeniem swoich przeżyć. Terapia przez malarstwo może stać się bezpiecznym sposobem na ich rozwiązanie.
2. Teatr
Uczestnictwo w zajęciach teatralnych pomaga zrozumieć emocje innych ludzi i rozwijać umiejętności społeczne. Improwizacja i odgrywanie ról umożliwiają eksplorację różnych aspektów tożsamości.
Tworzenie i odgrywanie własnych historii mogą wspierać proces uzdrawiania, umożliwiając uczestnikom spojrzenie na własne doświadczenia z innej perspektywy.
Występy na scenie mogą znacznie zwiększyć pewność siebie, co jest szczególnie istotne w tej formie rehabilitacji.
3. Muzyka
Ciekawostka 1
Aż 90 proc. chirurgów słucha muzyki na sali operacyjnej. Tak wynika z badania przeprowadzonego przez Spotify we współpracy z aplikacją Figure1.
Ciekawostka 2
Dlaczego słuchanie muzyki obniża poziom stresu?
Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Illinois w Stanach Zjednoczonych pokazały, że słuchanie muzyki obniża poziom kortyzolu we krwi, zwiększa poziom serotoniny i aktywuje w mózgu ośrodki odpowiedzialne za nagrodę.
Czy kiedyś Wam się zdarzało mieć nienajlepszy dzień w życiu, a po włączeniu waszej ulubionej playlisty, Wasz stan się polepszał? Słuchanie lub granie muzyki może pomóc w obniżeniu poziomu lęku, a także wspierać stan relaksacji i spokoju, a ponadto obniżyć lęk, stres oraz poprawić humor.
Ale jak dobrać odpowiedni utwór muzyczny do naszego stanu? Należy pamiętać, że wybrany przez nas utwór nie powinien się drastycznie różnić od naszego nastroju. Na początku powinien być „delikatnie” radosny lub spokojny, a następnie należy go zmienić na piosenkę, która będzie nieco radośniejsza. Aby uspokoić silnie pobudzoną osobę, nie stosuje się od razu wyciszający utwór, gdyż nie przyniesie to zamierzonego efektu. Wręcz przeciwnie – najpewniej tylko zdenerwuje słuchającego. Podobnie jest również z pobudzaniem do działania. Kiedy chcemy kogoś zaktywizować, należy powoli i ostrożnie dawkować dynamiczną muzykę. Nie należy wybierać piosenek na chybił trafił. Warto wcześniej przemyśleć, jakie piosenki nas motywują do działania, jakie poprawiają nam humor, a jakie nas uspokajają, a potem dopiero ustalić ich poziom intensywności i w jakiej kolejności ich słuchać, aby zmienić swój nastrój i nastawienie. Przed snem warto postawić na muzykę relaksacyjną, która uspokaja, wycisza i likwiduje napięcie mięśniowe. Pozwala to się rozluźnić i zasnąć, a rano czuć się wypoczętym. Muzyka pozwala na wyrażenie emocji w sposób uniwersalny. Tworzenie tekstów piosenek może być sposobem na przetworzenie trudnych doświadczeń. Muzykoterapia często jest stosowana w rehabilitacji fizycznej. Używanie instrumentów może poprawić motorykę i koordynację ruchową.
4. Teatr tańca i ruch
„Ruch skrywa w sobie możliwość przenoszenia nas do domu, w którym mieszka dusza, w świat naszego wnętrza, świat, dla którego nie mamy nazwy” – Anna Halprin.
Taniec jako forma sztuki pozwala na wyrażenie emocji poprzez ruch ciała. Może to być uzupełnieniem terapii dla osób z problemami emocjonalnymi lub fizycznymi.
W pracy z dziećmi lub osobami z niepełnosprawnościami taniec i ruch mogą wspierać integrację różnych zmysłów oraz rozwijanie zdolności motorycznych.
Praca z ciałem w kontekście tańca pozwala na lepsze poznanie swojego ciała oraz akceptację siebie, co jest istotne w terapii.
Reasumując, rola tańca w życiu człowieka jest niezwykle ważna. Terapeutyczny taniec niesie ze sobą wiele korzyści, zarówno dla osób potrzebujących profesjonalnego wsparcia psychoterapeutycznego, jak i wszystkich tych, którzy pragną korzystać z jego walorów zdrowotnych.
5. Rękodzieło i rzemiosło
Tworzenie przedmiotów rękodzielniczych, takich jak ceramika, szydełkowanie czy krawiectwo, daje satysfakcję oraz może poprawić nastrój i samoocenę. Działania manualne są często terapeutyczne i pozwalają na odprężenie i zapomnienie o codziennych problemach. Praca nad rękodziełem to także doskonały sposób na poprawę zdolności manualnych. Precyzja, koordynacja oraz umiejętność kontroli narzędzi i materiałów są niezbędne do stworzenia wysokiej jakości produktu. Regularne praktykowanie różnych technik rękodzielniczych pozwala na stopniowe doskonalenie tych umiejętności. Wpływ rękodzieła na rozwój kreatywności i zdolności manualnych jest szczególnie widoczny w edukacji dzieci i młodzieży. Zajęcia z zakresu prac ręcznych integrują naukę z zabawą, a jednocześnie zachęcają do samodzielnego myślenia oraz poszukiwania oryginalnych rozwiązań. Dzięki temu młodzi ludzie mogą lepiej radzić sobie z wyzwaniami, które stawia przed nimi zarówno szkoła, jak i przyszłe życie zawodowe.
Sztuka jako terapia to złożony obszar, który ułatwia indywidualny proces leczenia i wzmacniania. Działania artystyczne w terapii oferują nie tylko narzędzia do radzenia sobie z emocjami, ale również stają się sposobem na budowanie relacji, zwiększenie samoświadomości oraz wspieranie społeczności. Warto badać te metody i je promować, aby umożliwić osobom z różnymi problemami zdrowotnymi na korzystanie z dobrodziejstw sztuki.
DIANA YEVSTRATENKO
Źródła:
https://www.wysokieobcasy.pl/Instytut/7,163393,29083686,na-skolatane-nerwy-naloz-sluchawki-dlaczego-sluchanie-muzyki.html
https://produktybonifraterskie.pl/muzykoterapia-na-czym-polega-terapia-muzyka-czy-moze-zredukowac-stres/
https://e-cupstone.pl/blog/jakie-korzysci-plyna-z-rekodzielnictwa
https://psychoprofilaktyka.kielce.eu/wsparcie_dla_profesjonalistow/strefa_wiedzy/71