W dzisiejszym blogu chciałbym przypomnieć osobę Igi Cembrzyńskiej. Jako mieszkańcy Radomia, możemy pochwalić się faktem, że właśnie z tego miasta pochodzi utalentowana artystka Iga Cembrzyńska i z Radomiem związane są jej wspomnienia z wczesnego dzieciństwa, lat szkolnych i młodzieńczych, które miały znaczący wpływ na dalszy rozwój, karierę zawodową i życiowy sukces aktorki.
2 lipca 1939 roku w Radomiu urodziła się Iga Cembrzyńska, właśc. Maria Elżbieta Cembrzyńska – aktorka filmowa i teatralna i estradowa, scenarzystka, reżyserka, piosenkarka, kompozytorka i producentka filmowa. Okres wojny, spędziła w Brześcach i Rogowie. Po wojnie powróciła z rodziną do Radomia, gdzie mieszkała w kamienicy przy ul. Trawnej.
To właśnie w Radomiu ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej i w tym mieście od dziecka uczyła się w radomskiej szkole muzycznej gry na fortepianie. Obdarzona sopranem koloraturowym, lekcji śpiewu udzielał jej profesor Bukowiecki, który uczył wcześniej Marię Fołtyn. Miłość do teatru i aktorstwa obudziła się w niej już w dzieciństwie za sprawą matki, kiedy to jak sama wspomina w jednym z wywiadów, mama zabierała ją do Teatru Polskiego w Radomiu, chowając córkę pod spódnicą, ponieważ w tamtych latach dzieci do teatru nie wpuszczano.
Podjęła studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i po zaliczeniu dwóch semestrów przerwała studia i zdała egzaminy do Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Naukę ukończyła w 1962 roku i w tym samym roku debiutowała w Teatrze Telewizji oraz rozpoczęła występy w Warszawie w Teatrach: Powszechnym, Komedia, a w latach 1967-82 – w teatrze Ateneum.
Do ról teatralnych, które przyniosły aktorce znaczący sukces, zaliczyć należy rolę Anny w spektaklu Adama Hanuszkiewicza Dla miłego grosza Apolla Korzeniowskiego, rolę Zosi w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w spektaklu Adama Hanuszkiewicza oraz występ jako Elżbieta u Andrzeja Konica w Śpiącej królewnie Ireny Prusickiej.
W Teatrze Telewizji występowała w rolach m.in. Lukrecji w Spazmach modnych Wojciecha Bogusławskiego (1962) w reżyserii Bohdana Trukana, Luzzi w Pierwszym dniu wolności Leona Kruczkowskiego (1964) w reżyserii Adama Hanuszkiewicza, Grety u Zygmunta Hübnera w Ostatniej stacji Ericha Marii Remarque’a (1967), Eileen Midway u Edwarda Dziewońskiego w Pod własnym dachem Davida Turnera (1972), Germaine Lauzon u Barbary Sass w Siostrzyczkach Michela Tremblay’a (1993), Anfisa Obnoskina u Andrzeja Kostenki w Ekselencji Fiodora Dostojewskiego i Lorraine u Macieja Dejczera w Zagubionych – obie sztuki z 1995 roku.
Sam Adam Hanuszkiewicz powtarzał, że będą z niej ludzie, a Wojciech Has podarował swoją kurtkę i przewidywał: będziesz kiedyś wielka. Słowa te stały się prorocze, kiedy to utalentowana Iga Cembrzyńska, mając dwadzieścia pięć lat za namową Agnieszki Osieckiej, wykonała utwór Intymny Świat na 2. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, gdzie podbiła serca milionów i stała się gwiazdą. Rok później ponowiła swój sukces muzyczny występem w duecie z Bohdanem Łazuką na 3. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, kiedy to zostali nagrodzeni drugim miejscem za wykonanie piosenki W siną dal. Największym jednak jej osiągnięciem były trwające dwa miesiące występy w paryskiej Olimpii w 1965 roku.
W swojej karierze aktorskiej, na swoim koncie ma wiele ról filmowych i serialowych, w tym debiut na ekranie w roku 1964 w roli księżniczki Eminy w Rękopis znaleziony w Saragossie Wojciecha Hasa czy też słynna jej rola z 1970 roku w filmie Andrzeja Kondratiuka Hydrozagadka, do którego stworzyła brawurową czołówkę. Jak i jej znaczący udział w kolejnych filmach, reżyserowanych przez Kondratiuka, prywatnie męża aktorki, m.in. Skorpion, Panna i Łucznik, Jak to się robi czy Pełnia. Znakomitą grę aktorską Pani Igi Cembrzyńskiej możemy również podziwiać w serialach takich jak: Podziemny front, Stawka większa niż życie, Hotel Polanów i jego goście, Crimen, Panna z mokrą głową, Na dobre i na złe.
Aktorka jest laureatką odznaczenia Złoty Krzyż Zasługi, Zasłużony Działacz Kultury oraz laureatką nagród m.in. „Złoty Ekran” za rolę w widowiskach Teatru TV (za rok 1989), „Prometeusz” (1995), nagrody (Bronisława Chromego) dla najlepszego producenta ”za wieloletnią niezależną działalność producencką” na 41 Krakowskim Festiwalu Filmowym.
Warto przywołać w tym miejscu wypowiedź o Idze Cembrzyńskiej reżysera Macieja Dejczera (cytat pochodzi z książki Barbary Rybałtowskiej Iga sama i w duecie, Łódź 2001).
Wielkość Igi to pokora i ogromne doświadczenie w pracy. […] Jest typem aktorki, która doświadczając wiele w życiu, mogła w jakiś sposób zmieniać, udoskonalać swój warsztat. […] Może zagrać wszystko, nawet przysłowiową książkę telefoniczną, i jestem przekonany, że zrobiłaby to bardzo dramatycznie lub śmiesznie, bo ma również duże zdolności komediowe.
Iga Cembrzyńska przez trzy dekady była jedną z jaśniejszych gwiazd polskiego kina, do czego przyczynił się nie tylko jej znakomity talent i mistrzowska umiejętność wcielenia się w role interesujących i nietuzinkowych kobiet zarówno tych młodych i pięknych, jak i starych i brzydkich, kobiet z klasą, a także kobiet na dnie, ale przede wszystkim jej ciężka praca.
ARTUR MATYNIA
